De zorg in Nederland voor mensen met psychose krijgt een dikke onvoldoende. In veel gevallen is sprake van onderbehandeling en worden richtlijnen niet nagevolgd. Dit zijn conclusies na een uitgebreid onderzoek dat het Zorginstituut in het kader van het programma Zinnige Zorg heeft uitgevoerd.

Hoewel Ypsilon en koepelorganisatie MIND geschrokken zijn van de resultaten van het onderzoek, ze zien daarin ook een bevestiging van knelpunten die cliënten en naastbetrokkenen al lang signaleren. Eén ding is heel duidelijk: mensen met psychose of PTSS verdienen beter.

Gedragstherapie en lichamelijk onderzoek

Uit de Zinnige Zorg onderzoeken van het Zorginstituut blijkt sprake van ernstige onderbehandeling. Bij psychose schrijft de richtlijn cognitieve gedragstherapie (CGT) voor en een jaarlijkse somatische screening. Slechts 10 tot 25 procent van de cliënten ontvangt daadwerkelijk CGT. Andere behandelingen worden ook nauwelijks gegeven, afgezien van medicatie. Cliënten met psychose ontvangen gemiddeld 28 uur zorg per jaar, wat heel weinig is voor zo’n zware aandoening.

Bij psychose is sprake van grote gezondheidsrisico’s die deels een gevolg zijn van bijwerkingen van medicatie. Mensen met psychose leven gemiddeld 20 tot 25 jaar korter dan de gemiddelde Nederlander. Een jaarlijks lichamelijk onderzoek is dus heel belangrijk. Toch wordt die slechts bij 17 procent van de cliënten uitgevoerd. 28 procent heeft in een periode van vijf jaar helemaal geen somatische screening gehad.

Investeringen

Betere behandelen is uiteindelijk goedkoper, zo rekent het Zorginstituut voor. Als je het aantal CGT-behandelingen bij psychose verdubbelt is dat een kostentoename van 3,6 miljoen euro per jaar, maar daar staat een kostenafname van 11,2 miljoen euro tegenover door minder opnames en heropnames. “Dat betekent dus dat we 7,6 miljoen euro kunnen besparen om tegelijk betere zorg te leveren. Waar wachten we nog op!” concludeert Ypsilondirecteur Bert Stavenuiter.

In het huidige systeem zitten volgens hem geen prikkels om te investeren in cliënten met een zware aandoening zoals psychose of complex trauma. MIND heeft hier in een reactie op de rapporten van Zinnige Zorg op gewezen; de Nederlandse ggz ook. “Betere behandeling van psychose en PTSS vraagt ook om andere keuzes in de financiering. Goedkoop is duurkoop.”

Verbeteracties

De inbreng van cliënten en naasten in de onderzoeken van Zinnige Zorg is aanzienlijk geweest. Zowel patiëntenvereiging Anoiksis en als MIND Ypsilon waren vertegenwoordigd in de adviesgroep psychose; Caleidoscoop in de adviesgroep PTSS. Bovendien heeft het Zorginstituut een aparte verdiepingssessie georganiseerd met ervaringsdeskundigen. Het onderzoek is hierdoor verrijkt.

Gelukkig stopt het Zinnige Zorg traject hier niet. Eigenlijk begint het pas. Het Zorginstituut organiseert na de zomer een implementatiebijeenkomst om alle verbeteracties in gang te zetten. Koepelorganisatie MIND heeft zich bereid verklaard om een trekkersrol te vervullen bij het verbeteren van cliënt/familie-informatie.

Het is belangrijk dat cliënten en naasten weten wat een goede behandeling inhoudt. Verder zullen MIND en Ypsilon de beroepsgroepen, zorgaanbieders en zorgverzekeraars erop aanspreken dat de behandelpraktijk bij psychose en PTSS echt snel moeten verbeteren. “Er liggen nu twee uitstekende rapporten van Zinnige Zorg die een goede basis voor betere zorg bij psychose. Nu zullen alle partijen de handschoen op moeten pakken!”