Onderzoek: Eigen bijdrage leidde tot minder zorg en hogere kosten

De eigen bijdrage in de GGZ heeft dramatische gevolgen voor juist mensen met ernstige aandoeningen. Het aantal crisisbehandelingen steeg met een kwart, het aantal gedwongen opnamen verdubbelde zelfs. Dat blijkt uit onderzoek van VUmc en GGZ inGeest in samenwerking met Harvard University, de Erasmus Universiteit Rotterdam, de Universiteit van Tilburg en de Radboud Universiteit Nijmegen. De resultaten worden vandaag gepubliceerd in het gezaghebbende JAMA Psychiatry en zijn bijzonder relevant voor de discussie over de hoogte van het eigen risico.

In 2012 werd er in Nederland een eigen bijdrage ingesteld voor de specialistische GGZ van 200 euro voor ambulante zorg en 145 euro per maand voor verblijf. Daarna is het eigen risico de afgelopen jaren flink gestegen, bedoeld om de groei van het beroep op zorg te remmen en de kosten in de hand te houden. Het risico van dit soort financiële maatregelen is dat patiënten niet, of te laat behandeld worden, waardoor zij schade oplopen of hun behandeling uiteindelijk duurder uitvalt. Dit zou juist mensen kunnen treffen die het meest kwetsbaar zijn, zoals mensen met weinig financiële middelen en met ernstige psychische ziekten.

Uit dit onderzoek blijkt dat na invoering van de eigen bijdrage voor specialistische GGZ het aantal patiënten in de reguliere GGZ met ruim 13% daalde. Volgens een voorzichtige schatting van de onderzoekers leidde dit tot een daling van 57.000 behandeltrajecten in 2012. De daling was sterker voor lage dan voor hoge inkomensgroepen. Er was echter niet alleen een daling bij patiënten met mildere stoornissen, maar ook bij ernstige psychische stoornissen (ernstige depressie, schizofrenie en bipolaire stoornis). De onderzoekers vonden ook een onbedoelde stijging in het aantal gedwongen behandelingen en de acute GGZ. De stijging in de gedwongen opnamen werd met name veroorzaakt door patiënten met schizofrenie of een bipolaire stoornis.

Tegenover 70 miljoen aan besparingen, staan volgens de onderzoekers daarom 57 miljoen extra kosten voor gedwongen opnamen en acute zorg. Specifiek kijkend naar mensen met schizofrenie en een bipolaire stoornis namen de netto behandelkosten juist met 25 miljoen euro toe. 

In een tijd waar we ons zorgen maken over een toename van het aantal ‘verwarde mensen op straat’, ligt het voor de hand om te stoppen met financiële drempels voor de toegang tot goede geestelijke gezondheidszorg voor mensen die het echt nodig hebben, aldus VUmc-hoogleraar Aartjan Beekman: “Het blijft voor ons als behandelaars onbegrijpelijk dat we allerlei programma’s opzetten om iets te doen aan een toename van verwarde mensen op straat en dat tegelijkertijd de toegang tot goede zorg voor deze patiënten wordt beperkt. Dat voelt als het paard achter de wagen spannen.”

ANBI logo