Psychiatrische patiënten worden te vaak en te lang in de separeercel gezet. Bij veel patiënten zou opsluiting kunnen worden verminderd, bijvoorbeeld door noodmedicatie te geven. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC, waarop Irina Georgieva is gepromoveerd. De onderzoekster vindt dat patiënten zelf moeten kunnen aangeven hoe ze het liefst behandeld worden als er een crisis ontstaat en ze een gevaar voor zichzelf of anderen vormen. Patiënten ervaren noodmedicatie als het minst ingrijpend.

Psychiatrische patiënten brengen in Nederland veel meer tijd door in de separatiecel dan in andere landen. Gemiddeld duurt een separatie hier 63 uur (2010). Pogingen van de Nederlandse overheid om de duur van de opsluiting te verminderen, hebben wel verbetering gebracht (in 2003 was het nog 294 uur), maar we zijn we nog steeds koploper, vergeleken met andere landen in Europa. In Duitsland ligt het gemiddelde bijvoorbeeld op 6,6 uur en in Noorwegen op 3 uur. “Het lijkt een soort van gewoonte dat behandelaars een patiënt in geval van crisis erg lang in de separeercel opsluiten”, zegt Georgieva.
 

Psychiatrische patiënten worden te vaak en te lang in de separeercel gezet. Bij veel patiënten zou opsluiting kunnen worden verminderd, bijvoorbeeld door noodmedicatie te geven. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC, waarop Irina Georgieva is gepromoveerd. De onderzoekster vindt dat patiënten zelf moeten kunnen aangeven hoe ze het liefst behandeld worden als er een crisis ontstaat en ze een gevaar voor zichzelf of anderen vormen. Patiënten ervaren noodmedicatie als het minst ingrijpend.

Psychiatrische patiënten brengen in Nederland veel meer tijd door in de separatiecel dan in andere landen. Gemiddeld duurt een separatie hier 63 uur (2010). Pogingen van de Nederlandse overheid om de duur van de opsluiting te verminderen, hebben wel verbetering gebracht (in 2003 was het nog 294 uur), maar we zijn we nog steeds koploper, vergeleken met andere landen in Europa. In Duitsland ligt het gemiddelde bijvoorbeeld op 6,6 uur en in Noorwegen op 3 uur. “Het lijkt een soort van gewoonte dat behandelaars een patiënt in geval van crisis erg lang in de separeercel opsluiten”, zegt Georgieva.

De promovenda pleit ervoor dat patiënten meer te zeggen krijgen over hun behandeling in geval van crisis. Aan het begin van de opname kan bijvoorbeeld worden gevraagd of de patiënt een voorkeur heeft voor separatie of noodmedicatie. Behandelaars moeten daar rekening mee houden als er een crisis ontstaat. “Maar eerst moet een bewustwordingproces en cultuurverandering onder hulpverleners in gang gezet worden. Veel hulpverleners denken dat medicatie meer ingrijpend is voor de patiënt. Uit mijn onderzoek blijkt juist dat de meerderheid van de patiënten de voorkeur geeft aan noodmedicatie en dat patiënten deze maatregel ook nog als minder ingrijpend en vernederend ervaren dan separaties.” Een combinatie van verschillende maatregelen, zoals separatie in combinatie met vastbinden vinden patiënten het meest ingrijpend.

Als de voorkeur van de patiënt niet bekend is, zouden de behandelaars de voorkeur moeten geven aan noodmedicatie om acuut gevaar te bestrijden, vindt Georgieva. In de wet (BOPZ) staat immers dat ze moeten kiezen voor de minst ingrijpende maatregel. Dat behandelaars nu toch vaker kiezen voor separatie, kan mogelijk verklaard worden door het tekort aan wetenschappelijke bewijzen over de ingrijpendheid en de effectiviteit van dwangmaatregelen. In 59 procent van de noodsituaties werd de patiënt gesepareerd en in 22 procent kreeg hij medicatie. “Het is niet gemakkelijk om dat te veranderen. Het vereist een structurele verandering van de houding van medewerkers in de psychiatrie. Ze zouden getraind moeten worden in bijvoorbeeld houding en technieken.”

Een goede manier om het aantal separaties te verminderen is het oprichten van een Psychiatrische Intensive care Unit (PICU) voor patiënten die vaak een gevaar voor zichzelf en anderen kunnen zijn. Georgieva onderzocht of patiënten met een ernstige borderline-persoonlijkheidsstoornis baat hebben bij zo’n unit waar het personeel is getraind om dwangmaatregelen zoveel mogelijk te voorkomen. Deze patiënten brachten 40 procent van hun tijd door in separatie tijdens hun opname op andere psychiatrische afdelingen. Na hun transfer op de PICU,  is dat 0.1 procent. “Een gigantisch verschil.”

Aan het onderzoek hebben 520 patiënten meegedaan die gedurende 20 maanden waren opgenomen. Het effect van de Psychiatrische Intensive care Unit is onderzocht bij 8 patiënten.