Van opnamewet naar behandelwet. Dat is de belangrijkste verandering nu de Tweede Kamer akkoord is gegaan om de wet BOPZ te vervangen door de Wet verplichte GGZ. Dwangbehandeling kan straks ook buiten de muren van een instelling als iemand daar beter af is. Minder succesvol was het voorstel van minister Schippers om iemand 3 dagen ter observatie te kunnen opsluiten van wie alleen het vermoeden was dat hij een psychische aandoening had. Na massaal protest vanuit cliëntenorganisaties, beroepsgroepen en koepels besloot een Kamermeerderheid een streep te halen door het plan. Daarentegen stond de voorgestelde stevigere positie van familie en naasten niet ter discussie: die werd zelfs nog extra versterkt. Ypsilon is dan ook blij met de wet.

Ypsilon is vooral verheugd over de rol die familieleden in de nieuwe wet gaan krijgen. Als de gemeente bijvoorbeeld besluit om na een melding van de familie of anderen niets te doen, kan de familie de gemeente dwingen om een aanvraag voor verplichte zorg bij de officier van justitie in te dienen. En besluit de officier van justitie om er niets mee te doen, dan kan de familie bij de rechter een verzoek om verplichte zorg indienen. Ook mooi: De familievertrouwenspersoon krijgt een wettelijke verankering.

Maar ook het feit dat dwangbehandeling voortaan ook kan plaatsvinden bij iemand thuis of op een andere logische locatie stemt Ypsilondirecteur Bert Stavenuiter tevreden. “Net als het versterken van de rol van de familie was het een van de aanbevelingen die Ypsilon en Anoiksis al 20 jaar geleden deden in het rapport ‘Bescherming voor psychotische mensen’. De Eerste Kamer moet nog akkoord gaan voordat de nieuwe wet echt van kracht wordt. Dat zal waarschijnlijk nog een jaar vergen. Maar als dat gebeurt, dan zijn alle aanbevelingen van toen uiteindelijk in de wet verwerkt.”

Het groene licht van de Tweede Kamer maakt dat er nu vier op elkaar afgestemde wetten komen die iets regelen met dwang in de zorg. Zo wordt dwang bij mensen met dementie en mensen met verstandelijke beperkingen niet meer geregeld in dezelfde wet, maar in de Wet Zorg en Dwang. Mensen die te maken hebben gekregen met justitie vallen juist weer onder de Wet Forensische Zorg. Een gevolg van deze afstemming is dat voor dwangbehandeling niet meer wordt gekeken naar het begrip ‘gevaar’ maar naar de vraag of de betrokkene zelf of omstanders ‘ernstig nadeel’ hebben als er niet wordt ingegrepen. Een begrip dat volgens een motie niet betekent dat straks sneller wordt overgegaan tot gedwongen zorg. .

In diverse amendementen hebben politieke fracties nog enkele extra wensen weten in te willigen. Zo krijgt de familievertrouwenspersoon op voorstel van de PvdA dezelfde rol in het signaleren als de patiëntvertrouwenspersoon. Hierdoor hebben ook naasten een aanspreekpunt voor het melden van gesignaleerde tekortkomingen in de zorg. Verder moeten zorgaanbieders in hun beleidsplan aangeven hoe de continuïteit van zorg geborgd wordt als een betrokkene de overgang van verplichte zorg weer teruggaat naar vrijwillige zorg.

Op voorstel van de SP blijft verder de commissie-Hoekstra toezien op de naleving en implementatie van de aanbevelingen die werden gedaan na de moord op minister Borst door de psychisch zieke Bart van U. GroenLinks haalde binnen dat gemeenten een inspanningsverplichting moeten krijgen om participatie van deze groep zoveel mogelijk te realiseren.