Wat zijn de lessen die te trekken zijn uit het schietdrama in Alphen aan den Rijn? Wat Ypsilon betreft gaan ze vooral over zorg en mensen en in elk geval verder dan alleen over de wapenvergunning en het medisch beroepsgeheim. Dat pleidooi hield directeur Bert Stavenuiter gisteren in de Tweede Kamer. Hij was een van de vier mensen die door de vaste Kamercommissie van Veiligheid & Justitie was uitgenodigd om te praten over zorg. Eerder die middag had al een lange schare aan politiespecialisten en schietverenigingen met de Kamer gesproken over met name de wapenvergunning.

“Na de gesprekken van vandaag zou je bijna vergeten dat het allemaal begint met iemand die ziek wordt, opende Stavenuiter zijn betoog. “Wapenvergunning, beroepsgeheim zijn technische zaken die ergens spelen halverwege het traject. Maar de beste risico-reductie ligt in het bieden van goede zorg.” En juist daarin liggen kansen die niet worden benut, aldus de woordvoerder van Ypsilon: de ACT- en FACT-aanpak, de vereniging van verpleegkundigen die ideeën heeft over wijkgerichte zorg en niet te vergeten de vroege psychoseteams, die al pionierend ontdekken hoe je perspectief biedende zorg kunt leveren.

Ypsilon probeert dat soort initiatieven samen te brengen, vertelde Stavenuiter, onder het motto ‘Vroeg begonnen is een toekomst gewonnen’ en zoekt daarbij ook ondersteuning vanuit het ministerie van VWS. “Waarom juist wij als familieorganisatie dat doen? Omdat het verhaal van Tristan staat niet op zichzelf staat. Veel meer ouders, partners, broers en zussen binnen Ypsilon hebben de angst dat het fout zal gaan. En waar we het in andere zorgsectoren vanzelfsprekend vinden dat zij meedenken en hun naaste steun bieden bij de behandeling, worden ze in de GGZ nog te vaak buiten de deur gehouden.”

Hij citeerde uit de brief die de ouders van Tristan, die aangaven dat de behandelaars hen juist in die eerste fase buiten de deur hield. “Als gevolg hiervan werd de eerste medicatie (antidepressiva)  pas een half jaar na de opname verstrekt en werden de antipsychotica pas een jaar na de opname verstrekt. Waar wij heel erg mee zitten is de overtuiging dat onze zoon juist tijdens en vlak na zijn inbewaringstelling heel gemotiveerd was om medicijnen te gebruiken. Hij was zelf ook heel erg geschrokken en luisterde goed naar ons.”

Waarom zou je de verantwoordelijkheid over een wapenvergunning alleen bij de behandelaar leggen, vroeg Stavenuiter zich af. Waarom niet bijvoorbeeld ook naar de familie luisteren? Ook de ouders van Tristan hadden zich grote zorgen gemaakt en stonden perplex toen hun zoon een wapenvergunning kreeg. Maar wat konden ze? Hun zoon was meerderjarig en afpakken zou juist hen strafbaar maken.

Hoe kan er beter worden geluisterd naar de familie?, wilde de Kamer weten. Mogelijkheden zat, meende Stavenuiter. “Ik ben ook best optimistisch. Als iemand bij de afdeling ABC van Altrecht niet wil dat de familie erbij wordt betrokken, vraagt de hulpverlening aan de patiënt waarom hij wil dat ze hem de beste behandeling onthouden. Want die is met de omgeving erbij, zegt de richtlijn.” En met een schuin oog kijkend naar de bestuursvoorzitter van Rivierduinen waar Tristan onder behandeling was: “Dat is nog vrij nieuw, dus ik kan me voorstellen dat nog niet iedereen dat standaard doet. In dat geval helpt het als de positie van de familie wettelijk wordt geregeld, als patiënt en familie in de Wet Verplichte Zorg kunnen meedenken en als een minister zegt dat ze familiebeleid belangrijk vindt, (maar helpt het niet als ze familieorganisaties tegelijk hun geld ontneemt).”

Op basis van de hoorzitting zal de Kamer later dit jaar nog in debat gaan met de ministers van VWS en van Justitie. Het document dat Ypsilon voorafgaande aan de hoorzitting schreef is te vinden op www.ypsilon.org/alphen