Veel naasten ervaren gevoelens van machteloosheid. Bij de Verhalenbank staan we daarom ook stil bij de ervaringen en perspectieven van naasten. Hoe kijken zij naar de ggz? Wat vinden ze helpend of juist belemmerend in de zorg?’ Neem bijvoorbeeld Daniël (niet zijn echte naam), die de psychiatrie door de mentale problemen van zijn moeder van dichtbij meemaakte. Ook hij ervaarde dat er vaak weinig oog is voor de sociale omgeving van mensen met een psychische kwetsbaarheid. ‘Mensen worden gelabeld met een diagnose en symptomen worden behandeld’, vertelt hij in een interview voor de Verhalenbank. 'Het beeld van de ggz is toch met name dat het gaat om gevaarlijke mensen en crisissituaties die je bestrijdt met medicatie. Terwijl het juist vaak gaat over heel gewone mensen, zoals mijn moeder.’ Verbetering van de ggz Hoewel iedereen zijn of haar zijn eigen verhaal heeft, kunnen al die verhalen samen voor belangrijke lessen zorgen. Ze leren ons over de persoonlijke zoektocht die herstel is, maar geven ook inzicht in thema’s en patronen die het individuele overstijgen, zoals het belang van erkenning en zingeving (zie ook onderstaand kader). Van der Veen: ‘In ons onderzoek zoeken we naar manieren om psychische kwetsbaarheden en herstel beter te begrijpen. Hierbij kijken we zoveel mogelijk naar het complete plaatje en naar de verbanden tussen verhalen. Bijvoorbeeld door niet alleen losse thema’s te bestuderen, maar ook stil te staan bij beleid en actuele gebeurtenissen in de maatschappij die impact hebben op mentale gezondheid.’ Van der Veen hoopt dat persoonlijke verhalen niet alleen bij de Verhalenbank worden gehoord, maar echt deel gaan uitmaken van de ggz. Samen met collega’s werkt hij aan manieren om het onderzoek van de Verhalenbank te verbinden met de dagelijkse zorg. ‘Om te beginnen willen we ervaringsverhalen een grotere rol laten spelen in het onderwijs en de intervisie van zorgprofessionals. In hun opleiding leren ze vaak om klachten uit te vragen en zo snel mogelijk een diagnostisch oordeel te vellen. Bij de Verhalenbank trainen we daarom juist beginnende zorgprofessionals om met een open en niet-oordelende houding te interviewen. Op deze manier ervaren ze zelf hoe een gesprek verloopt als zij volgen en aansluiten, in plaats van sturen en besluiten. Je krijgt een ander gesprek als je mensen vraagt naar wie ze zijn in plaats van wat hen mankeert.’ Toekomst De Verhalenbank is ervan overtuigd dat ervaringskennis van cliënten en naasten essentieel is om de zorg menselijker te maken en professionele kennis kan aanvullen en verrijken. Er staan dan ook allerlei ontwikkelingen op de planning om die ervaringskennis in de toekomst nog beter te benutten. Van der Veen: ‘We zijn bezig om alle verhalen beter beschikbaar te maken voor onderzoekers die onderzoek willen doen naar ervaringsverhalen. Daarnaast focussen we ons de komende jaren veel op de representativiteit van de verhalen. We willen meer mensen spreken uit groepen in de samenleving die minder snel gehoord worden. Denk daarbij aan mensen met een migratieachtergrond, de lhbt+-gemeenschap en (ex-)dakloze mensen. Hiermee hopen we met de Verhalenbank bij te dragen aan de ontwikkeling richting een meer persoonlijke, herstelgerichte benadering in de psychiatrie.’ Meer informatie: psychiatrieverhalenbank.nl 19 POLEMIEK COVERSTORY 18 www.ypsilon.org Ypsilon Nieuws 1 | 2025 → vervolg B R I E V E N Lieve Ansje, Mijn boek 'Mijn verloren dochter' is ruim een maand oud. Toevallig verscheen twee maanden eerder een Amerikaans boek met dezelfde titel: een ‘aangrijpend verhaal over de magie van het moederschap.’ Maar magie is ver te zoeken in mijn verhaal. Het gaat over chronische rouw om mijn dochter, onbereikbaar door schizofrenie. Ooit begon ik met schrijven om taboes te doorbreken en ouders van kinderen met ernstige psychiatrische problemen tot steun te zijn. Later hoopte ik zelfs bij te dragen aan verbeteringen in de hulpverlening, maar dat toverstokje had ik niet. Mijn boek 'Als je brein je bedriegt', over de gevaren van sociale media in de psychiatrie, werd nauwelijks door de ggz opgepikt. Toch kreeg ik talloze reacties van wanhopige ouders: ‘Uw boek was mijn bondgenoot’ of ‘Ik las stukken voor aan de psychiater.’ Deze boeken hebben me geholpen om iets destructiefs - schizofrenie, met zijn verwoestende uitwerking op mijn dochter - om te zetten in iets constructiefs. Met de stille hoop dat familie eindelijk een plek aan tafel krijgt bij behandelplannen, ook als de cliënt dat vanuit zijn wanen verbiedt. Is dat niet een beetje magisch? Liefs, Geertje Dag Geertje, Jij wil met schrijven taboes doorbreken? Ik moet je teleurstellen. Je kan het nog zo mooi op papier zetten, maar er verandert weinig. Je denkt dat je de wereld wakker schudt, maar taboes blijken moeilijk te bestrijden bastions. En als er dan eindelijk een taboe is doorbroken, dan blijkt tien jaar later dat het, net als het virus van de waterpokken, in een andere vorm keihard zijn plaats opeist. Schrijven is voor mij een middel om me in een eigen wereld terug te trekken. Een wereld die je zo mooi of zo lelijk kan maken als jezelf wilt. Ik heb niet de illusie dat mijn geschrijf de wereld ook maar enigszins verbetert. Ik schrijf voor mijn eigen geluk. Als een ander plezier beleeft aan wat ik schrijf is dat meegenomen. Mijn vader was een niet onaardige zondagsschilder. Je zag hem gelukkig zijn als hij met palet en verf op een doek in de weer was. Dat wij later genoten van wat hij had gemaakt was bijvangst. Ik schrijf over de wereld om me heen, zoals mijn vader op zijn schilderijen de wereld om hem heen weergaf. Een enkele keer vertel ik wat over mijn zieke zoon, omdat hij een onderdeel van mijn leven is. Door over andere dingen te schrijven, bevrijd ik me uit het web van onbegrip en frustratie. Toen ik tien jaar geleden onder het mes moest en doodsbang was, hield ik een dagboek bij. Ik beschreef de gang van het ziekenhuis, het uitzicht naar buiten, de vogeltjes die zongen en de zon die door het raam scheen. Ik beschreef hoe laat ik onder het mes moest, maar noemde de reden niet. Dat dagboek hielp me er doorheen. Om je de waarheid te zeggen, ik heb het daarna nooit meer ingekeken, maar weet nog wel hoe troostend dat schrijven was. Liefs, Ansje Ervaringskennis van cliënten en naasten is essentieel om de zorg menselijker te maken Lessen uit verhalen van cliënten en naasten • Een mentale aandoening roept allerlei emoties op. Aandacht voor emoties is daarom aandacht voor wat ertoe doet in de zorg. • Het hebben van een aandoening heeft een grote invloed op het dagelijks leven. Zeker nu er steeds meer eigen regie van cliënten en hun naasten wordt verwacht. • Verhalen geven inzicht in hoe cliënten en naasten omgaan met een aandoening. Over wat helpt, hoe ze zelf manieren en praktische trucs vinden om met de aandoening te leven, en welke waarden daarbij belangrijk zijn. Ook als iemand niet beter wordt. Uit: Patiëntenwetenschappen - Verhalen ophalen, vertalen en laten meebepalen, prof.dr. Hester van de Bovenkamp.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzkyMjk=