Jan Jacobs was vanaf 2015 de eerste en enige 'wijkagent zorgmijders'. Hij stond bekend als de politieman die samen met Wendy Broeren van de GGD de straat op ging in Nijmegen, op zoek naar mensen die door een verslaving of psychische problemen dakloos waren geworden. Door zijn uitgebreide contacten met andere organisaties lukte het hem vaak om hulp of een dak boven hun hoofd te regelen. van de moeders is altijd het grootst. Die moet je serieus nemen.’ Heeft Jacobs adviezen voor de familieleden die lid zijn van Ypsilon? ‘Ja, dat ze moeten vasthouden aan de zorg voor hun naaste, niet moeten loslaten. Dat ze moeten oppassen dat ze zelf er niet onderdoor gaan. En dat ze de verantwoordelijkheid van de hulp niet op hun schouders moeten nemen, maar wel de verantwoordelijke instantie moeten blijven bestoken.’ Terug in de tijd Sinds kort is Jacobs met pensioen. Hij verveelt zich niet, heeft het druk met zijn vier kleinkinderen en met klussen. ‘Dat krijg je als je handig bent.’ Hij mist wel de mensen van de straat. ‘Ik zal altijd een zwak voor ze houden.’ De teleurstelling was groot toen Jacobs hoorde dat hij geen opvolger heeft; zijn functie is inmiddels wegbezuinigd. Voor zijn vertrek werkte hij nog een collega in en leerde hem de kneepjes van het vak, maar de organisatie maakte een andere keuze. Nu moet iedere wijkagent zelf zorg dragen voor de mensen met psychische problemen in zijn of haar eigen werkgebied en contacten onderhouden met de hulpverlening in de wijk. Het voelt als een stap terug in de tijd. ‘Uiteindelijk kost dit de maatschappij meer geld dan het salaris van een wijkagent zorgmijders. Het ergste vind ik het nog voor de patiënten. Want niemand vindt het fijn om in een psychose te zitten.’ Ik ben het met Jacobs eens: de 'wijkagent zorgmijders' moet terug in het stadsbeeld van Nijmegen. Zijn waardevolle aanpak heeft zich meer dan bewezen. bekeuren zou de gemeente de mensen moeten helpen en meer moeten zorgen voor goede opvang.’ Het is een van de redenen waarom Jacobs dit jaar meewerkte aan de documentaireserie Verward van Jessica Villerius. ‘Ik zoek niet voor mezelf de media op, dat doe ik omdat er iets moet veranderen.’ Een eigen plekje Jacobs maakte in zijn jaren als wijkagent mooie dingen mee, maar zag ook veel leed voorbijkomen. ‘Zoals een meisje dat in een psychose raakte en allerlei mensen in huis liet die dingen met haar deden die ze helemaal niet wilde. Uiteindelijk raakte ze zo in de war dat ze werd opgenomen. Dan denk ik: hadden we daar nou niet eerder met wat dwang en drang kunnen ingrijpen? Dan was de schade voor het meisje minder groot geweest.’ De kracht van Jacobs was altijd om achter de voordeur te komen. ‘Je moet kunnen zien wat het echte probleem is. Het moet wel leefbaar zijn in een woning, niet té vuil. Als ik dan echt niet binnen mocht komen, vroeg ik aan de buren wanneer diegene boodschappen ging doen. Zo probeerde ik toch contact te maken. Dat is beter dan bij iemand de deur stuk trappen.’ Contact maken is interesse tonen, meent Jacobs. ‘Als je oprechte belangstelling hebt voor mensen en niet bedreigend overkomt, ook niet in uniform, dan kun je contact maken. Gewoon ernaast zitten en een praatje pot maken. En als het niet meteen lukt, dan lukt het wel de volgende dag of de week erop.’ Jacobs probeerde dwang en drang zoveel mogelijk te voorkomen, maar benoemt ook dat het soms nodig is. ‘Het kan erger voorkomen.’ Jacobs put uit een grote bron met ervaringen. ‘Ik had een jongen in een hutje in het bos, een verwaarloosd hutje, zo triest. Hij had wel een dak boven zijn hoofd, een rustplek. Ik ging er iedere maand met een psychiater naar toe en dan kreeg hij zijn medicijnen.’ Jacobs vond hem later toch overleden in zijn hutje. ‘Het was een jongen met veel capaciteiten, maar met weinig kansen. Heel creatief, hij maakte mooie schilderijen. Een andere jongen sliep op twee verschillende plekken in een hol in het bos. Uiteindelijk heb ik hem in een caravan gekregen op een privéterrein van een rijke man met een landgoed. Er werd begeleiding bijgehaald van de RIBW. Hij heeft daar nog vijftien jaar gewoond.’ Soms moet je mensen juist ook met rust laten, weet Jacobs. ‘In Nijmegen hebben we zeven containerwoningen voor mensen die net niet meekomen in de samenleving. Vaak gaat het om mensen met psychische problemen en/of een verslaving. Ze worden begeleid, maar hoofdzakelijk met rust gelaten. Die mensen doen het goed. Het heeft echter zeventien jaar geduurd voordat Nijmegen dit voor elkaar had. Het is teleurstellend dat zo’n sociale stad als Nijmegen niet meer ruimte wil creëren voor deze mensen.’ Moeders moet je serieus nemen Het lijkt mij zwaar werk, ook emotioneel. ‘Ik heb me altijd kwetsbaar opgesteld en besprak het als ik ergens mee zat, ook met mijn collega’s.’ Slapeloze nachten had hij nooit. ‘Ik heb veel mensen geprobeerd te helpen. Vaak lukte dat, maar niet altijd. Als je daar bozig over blijft, schiet het niet op. Ik ga het dan toch weer bij de volgende proberen. Ik wil een leefbaar leven voor ze.’ Hij telt zijn zegeningen. ‘Het gaat weleens mis, maar het gaat ook twintig keer goed.’ Neem Anthony, een jongeman die eveneens te zien was in de documentaireserie Verward. Twee weken geleden was hij een van de zangers bij een optreden van het Leger des Heils in AFAS Live in Amsterdam. Drie jaar lang woonde hij in het bos, nu maakt hij mensen blij met zijn muziek. Jacobs laat trots de opname zien, ook hij heeft hieraan bijgedragen. Nog regelmatig heeft Jacobs (app)contact met mensen die hij uit de problemen heeft geholpen door ze te verleiden om zorg te accepteren. Met de mensen zelf, maar ook met hun naasten. Bijvoorbeeld met de moeder van Jaimy, die in crisis raakte en vervuild door zijn moeder onder een brug in Parijs werd gevonden. Jacobs hielp haar om Jaimy de zorg in te krijgen. ‘De zorg INTERVIEW 6 www.ypsilon.org 7 EERVOLLE VERMELDINGEN YPSILON NIEUWS 3 | 2024 → vervolg Ik blijf het proberen, ik wil een leefbaar leven voor ze Eervolle vermeldingen De lijst met nominaties voor de Jubileumprijs was lang. En niet voor niets. Naast Mariken de Koning, Henk-Willem Klaassen en Jan Jacobs zijn er talloze mensen die voor Ypsilon een belangrijke rol hebben gespeeld. Een aantal van hen willen we hier ook nog even noemen. Categorie Openbaar vervoer 'Poeh, klote man, maar moet je niet een stukje verder van het station zitten? Anders krijg je zo een boete. En vergeet je niet je afspraak met de therapeut vanmiddag?' Luisteren, doorvragen en oplossingen aandragen. Dat is wat Teun van der Heijden doet als eerste ‘interventiemedewerker onbegrepen gedrag’ bij de NS. Het doel: mensen helpen vóórdat het misgaat. Omdat hij bovendien gewoon in burgerkleding rondloopt, vertrouwen ze hem sneller. Met de proef, die in juli dit jaar startte en een jaar duurt, wil NS onderzoeken of een interventiemedewerker op het station van toegevoegde waarde is. Na de proef neemt NS een besluit of de interventiemedewerker een vaste plek krijgt op het station. Met deze eervolle vermelding laten we zien dat wat Ypsilon betreft de keuze gemaakt is. Teun van der Heijden Categorie Huisvesting De stap die ervoor zorgt dat je dakloos raakt, is veel kleiner dan veel mensen denken. Zeker als je ook nog kampt met een psychische aandoening. Je zal maar denken dat je Jezus bent of dat je door iedereen in de gaten wordt gehouden. De kans dat je keurig je huur blijft betalen is dan ontzettend klein. En vroeg op laat beland je dan op straat en behoor je tot de paria’s van de samenleving. Zo niet voor Rina Beers. Meer dan dertig jaar werkte ze als beleidsmedewerker bij Valente (voorheen Federatie Opvang). Al die tijd vocht ze als een leeuw voor een dak, een positie en een stem voor mensen die het nauwelijks slechter hadden kunnen treffen. Toegankelijk, vlijmscherp, met een ongekende dossierkennis en altijd met de mens voor ogen maakte ze zich politiek hard voor deze verborgen doelgroep. Op momenten dat het ertoe deed vonden Ypsilon en MIND haar altijd aan hun zijde. In november gaat ze met pensioen en verliest de wereld een iconisch ambassadeur voor de mensen die écht niet vergeten mogen worden. Rina Beers
RkJQdWJsaXNoZXIy NzkyMjk=